Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, yapı işlerinde alınacak asgari iş sağlığı ve
güvenliği şartlarınıbelirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012
tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm yapı işlerinin yapıldığı işyerlerinde uygulanır.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri, 19/9/2013 tarihli ve 28770 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Maden İşyerlerindeİş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliği kapsamına giren işyerlerinde uygulanmaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012
tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanununun 30 uncu maddesine
dayanılarak,
(2) Avrupa Birliğinin 24/6/1992
tarihli ve 92/57/EEC sayılı Konsey Direktifine paralel olarak,
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Alt işveren: Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan,
bu iş için görevlendirdiği işçilerini/çalışanlarını sadece
bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
b) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
c) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları,
ç) Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve
Güvenliği Kanununu,
d) Kendi nam ve hesabına çalışan: Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapan ve projenin tamamlanmasında
profesyonel katkı sağlayan kişiyi,
e) Proje: Yapı işlerinin tasarımından tamamlanmasına kadar yürütülen bütün işleri,
f) Proje sorumlusu: İşveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projenin hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi,
g) Sağlık ve güvenlik koordinatörü: Projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve bu Yönetmeliğin 10 uncu ve 11 inci maddelerinde belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişileri,
ğ) Sağlık ve güvenlik planı: Muhtemel risklerin değerlendirilip
yapı işi süreci boyunca sağlık ve güvenlik ile ilgili alınacak tedbirlerin, organizasyon
yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından yapılması gerektiğinin belirlendiği, aynı yapı sahasında faaliyet gösterecek farklı işverenler, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun
sağlanmasıamacıyla yapı alanının tamamından sorumlu işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanmasısağlanan planı,
h) Yapı alanı: Yapı işlerinin yürütüldüğü alanı,
ı) Yapı işleri: İnşaat ve çeşitli mühendislik işlerinin yürütüldüğü, yerüstü veya yeraltında, su üstü veya su altında yapılan, Ek–1’de yer alan işler ile benzeri diğer işleri,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenlerin ve Diğer Kişilerin Yükümlülükleri ve
Sorumlulukları
İşverenlerin yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) İşveren, yapı işlerinde, Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen yükümlülüklerinin yanındaözellikle aşağıdaki hususları sağlar;
a) Yapı alanının düzenli tutulmasını ve yeterli temizlikte olmasını,
b) Yapı alanındaki çalışma yerlerinin seçiminde; buralara ulaşımın nasıl sağlanacağının ve ekipman, hareket ve geçişler için alan veya yolların belirlenmesini,
c) Malzemenin kullanım ve taşıma şartlarının düzenlenmesini,
ç) Tesis ve ekipmanın kullanılmaya başlamadan önce ve periyodik olarak teknik bakım ve kontrollerinin
yapılmasını,
d) Çeşitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için uygun
depolama alanları ayrılmasını ve bu alanların sınırlarının
belirlenmesini,
e) Tehlikeli malzemelerin kullanımı ile uzaklaştırılma koşullarının düzenlenmesini,
f) Atık ve artıkların depolanmasını, atılmasını veya
uzaklaştırılmasını,
g) Çeşitli işler veya işin aşamaları için öngörülen sürelerin yapı alanındaki işin durumuna göre yeniden belirlenmesini,
ğ) Alt işverenler ve kendi nam ve hesabına çalışanlar arasında işbirliğini,
h)Yapı alanındaki veya yakınındaki endüstriyel faaliyetler
ile etkileşimin dikkate alınmasını,
ı) 2/7/2013 tarihli ve 28695 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğe ve uyumlaştırılmış ulusal standartlara
uygun kişisel koruyucu donanımların bulundurulmasını ve çalışanlar tarafından kullanılmasını.
(2) Yapı alanında uygun sağlık ve güvenlik şartlarının devamının sağlanması için, işveren ve alt işverenler;
a) Özellikle birinci fıkranın uygulanmasında Ek-4’te belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun tedbirleri alırlar.
b) Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı, tespit ve talimatlarını dikkate
alırlar.
(3) İnşaatta yapılan çalışmalara bizzat katılmaları halinde işveren ve alt işverenler, yapı alanındaki uygun sağlık ve güvenlik şartlarının sürdürülmesi için, sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin sağlık ve güvenlikle ilgili konularda görüş veönerilerini dikkate alır. İşveren ve alt işverenler;
a) Kanunun 19 uncu maddesine,
b) 25/4/2013 tarihli ve 28628 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin eklerinde belirtilen ilgili hükümlere,
c) Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesi, 6 ncımaddesinin
birinci fıkrasının (a), (b),
(c), (ç) ve (ğ) bentleri ile 7 nci maddesine,
uygun olarak hareket etmek zorundadır.
Proje sorumlusu ve işverenlerin sorumlulukları
MADDE 6 – (1) İşveren, bu Yönetmelikte belirtilen yükümlülükleri bizzat yerine getirebileceği gibi, kendi adına hareket etmek üzere, gerekli fenni yeterliliğe sahip olan bir
veya daha fazla proje sorumlusu tayin edebilir.
(2) İş sağlığı ve
güvenliği konularında, bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmesi proje
sorumlusunun veya işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Bu Yönetmeliğe göre sağlık ve güvenlik koordinatörleri atanmış olması ve sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin kendi görevlerini yapmaları, alt işverenlerin sorumluluğunu etkilemez.
Diğer kişilerin yükümlülükleri
MADDE 7 – (1) Yapı alanındaki uygun sağlık ve güvenlik şartlarının sürdürülmesi için kendi nam ve hesabınaçalışanlar, sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı ve
talimatlarını dikkate alır. Kendi nam ve
hesabına çalışanlar;
a) Kanunun 19 uncu maddesi ve 23 üncü maddesinin birinci fıkrası ile bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrası ve Ek-4’e,
b) İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi ile aynı Yönetmeliğin eklerinde belirtilen ilgili hükümlere,
c) Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesi, 6 ncımaddesinin
birinci fıkrasının (a), (ç) ve (ğ) bentleri ile 7 nci maddesine,
uygun olarak hareket etmek zorundadır.
(2) Birinci fıkra kapsamında belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmesinin izlenmesinden ve denetlenmesinden işveren sorumludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel Hükümler
Sağlık ve güvenlik
koordinatörlerinin görevlendirilmesi,
sağlık ve güvenlik planı ve bildirim
MADDE 8 – (1) Aynı yapı alanında birden fazla işveren veya alt işverenin bulunması durumunda,
işveren veya proje sorumlusu, sağlık ve güvenlik konularında bir veya daha fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirir.
(2) İşveren veya proje sorumlusu, yapı işine başlamadan önce projenin hazırlık aşamasında, sağlık ve güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar.
(3) Yapı işinde dördüncü fıkrada belirtilen bildirim gerektiren işler haricinde
ve Ek-2’deki listede belirtilen riskleri içeren çalışmaların bulunmaması halinde sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmeyebilir.
(4) İşveren veya proje sorumlusu;
1) Yapı işinin 30 işgününden fazla süreceği ve devamlı olarak
20’den fazla çalışan istihdam edileceği,
2) İşin büyüklüğü 500
yevmiyeden fazla çalışma gerektireceği,
durumlarda yapı işine başlamadan önce Ek-3’te belirtilen bilgileri içeren bildirimi, Bakanlığın ilgili çalışma ve işkurumu il müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
(5) Bu bildirimde belirtilen bilgilerin yer aldığı levha, açıkça görünecek şekilde yapı alanının uygun bir
yerine konulur. Gerektiğinde bu bilgiler güncellenir.
Proje hazırlık aşamasında genel prensipler
MADDE 9 – (1) İşveren veya proje sorumlusu, projenin tasarımının yapılması ve hazırlanmasının çeşitli aşamalarında, özellikle de aşağıda belirtilen durumlarda,
Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen risklerden
korunma ilkelerini göz önünde bulundurur:
a) Yapı işinin, aynı anda veya birbiri ardına gerçekleşen farklı unsur
ve aşamalarını planlamak
amacıyla mimari, teknik ve organizasyonel konulara ilişkin karar alırken,
b) İşin ya da iş aşamalarının tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate alınarak gereken süreyi hesaplarken.
(2) Birinci fıkranın (b) bendine göre süre hesaplanırken, gerekli hallerde sağlık ve güvenlik planları ile
sağlık ve güvenlik dosyaları da dikkate alınır.
Sağlık ve güvenlik
koordinatörlerinin proje hazırlık aşamasındaki görevleri
MADDE 10 – (1) Sağlık ve güvenlik koordinatörleri proje hazırlık aşamasında;
a) Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesini
koordine eder.
b) Sağlık ve güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar. Yapı alanında Ek-2’de belirtilen işler yapılıyorsa, bu işlerle ilgili özel tedbirlerin planda yer almasını sağlar.
c) Proje süresince, birbirini
takip eden veya daha sonra yapılacak işler sırasında dikkate alınmak üzere sağlık ve güvenlik bilgilerini içeren sağlık ve güvenlik dosyası hazırlar. Aynı dosyanın proje tamamlandıktan sonra temizlik, bakım, tadilat,
yenileme, yıkım işleri gibi her türlü yapı işinin güvenli bir şekilde yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan bilgileri de içermesi sağlanır.
Sağlık ve güvenlik
koordinatörlerinin proje uygulama aşamasındaki görevleri
MADDE 11 – (1) Sağlık ve güvenlik koordinatörleri, proje uygulama aşamasında;
a) Aşağıdaki
durumlarda Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen risklerden korunma
ilkelerinin uygulanmasınıkoordine eder;
1) Aynı anda veya birbiri ardına yapılacak iş ve iş aşamalarının belirlendiği iş programlarının oluşturulması için teknik ve organizasyona yönelik kararların alınmasında,
2) İşin ya da iş aşamalarının tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate alınarak yapılacak süre hesabında.
b) İşverenlerin gerekli tedbirleri uygulamasını ve gerektiğinde çalışanların ve kendi nam ve hesabına çalışanların korunmasını, 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen prensiplerin istikrarlı bir şekilde uygulanmasını, 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sağlık ve güvenlik planının yapılmasının gerektiği durumlarda bu planın uygulanmasını koordine eder.
c) Yapılan işteki ilerlemeleri ve meydana gelen değişiklikleri dikkate alarak 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki sağlık ve güvenlik planında ve aynı fıkranın (c) bendine göre hazırlanan sağlık ve güvenlik dosyasında gerekli düzenlemeleri yapar veya yapılmasını sağlar.
ç) Aynı yapı alanında, işe sonradan katılanlarda dâhil olmak üzere, işveren veya alt işverenler arasında organizasyonu sağlar, iş kazaları ve
meslek hastalıklarından çalışanları korumak üzere işverenlerce yapılan çalışmalarıkoordine eder, Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen işverenler arası bilgi
alış verişinin sağlanmasına katkıda bulunur ve
gerekli hallerde kendi nam ve hesabına çalışan kişilerin de bu çalışmalarda yer almasını sağlar.
d) Yapı işlerinde güvenli bir şekilde çalışılmasını sağlamak üzere yapılması gerekli kontrolleri koordine eder.
e) İzin verilen kişiler dışındakilerin yapı alanına girmesini önlemek üzere gerekli düzenlemeleri yapar.
Çalışanların bilgilendirilmesi
MADDE 12 – (1) Yapı işlerinde;
a) Kanunun 16 ncı maddesinde
belirtilen hususlarla birlikte çalışanlar veya çalışan temsilcileri, yapı alanında sağlık ve güvenlik ile ilgili alınan tedbirler hakkında bilgilendirilir.
b) Verilen bilgilerin kolay ve anlaşılır olması sağlanır.
(2) İş ekipmanlarının kullanım talimatı çalışanlar tarafından rahatlıkla okunabilecek bir
yere asılır.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE 13 – (1) Yapı alanının büyüklüğü ve riskin derecesi göz önünde bulundurularak, işyerinde yapılançalışmalarda çalışanlar ve temsilcilerinin arasındaki koordinasyon
sağlanarak, Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen
hususlar doğrultusunda, bu Yönetmeliğin 5 inci ve 11 inci maddelerine göre, çalışanların veya çalışan temsilcilerinin görüşleri alınıp katılımları sağlanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Kullanılan makine,
araç, ekipman, malzeme ve çalışma yöntemleri
MADDE 14 – (1) İşveren, yapı işlerinin yapıldığı işyerlerinde kullanılan makine, araç, ekipman, malzeme veçalışma yöntemlerinin ilgili teknik mevzuata ve iş sağlığı ve
güvenliği yönünden kabul görmüş, uyumlaştırılmış ulusal veya uluslararası standartlara
uygun olmasını sağlar.
(2) İşveren, mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, uygun yerlere yerleştirilmesi,
hizmete alınması, işletilmesi ve bakımında, çalışanların sağlık ve güvenliği için, bu Yönetmelik hükümleri ile 3/3/2009 tarihli ve
27158 sayılıResmî Gazete’de yayımlanan Makina Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT) ile İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerini dikkate alır.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 15 – (1) 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Sağlık ve güvenlik
planlarının geçerliliği
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce hazırlanan sağlık ve güvenlik planları1/6/2014 tarihine
kadar bu Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilir.
Yürürlük
MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
EK –
1
YAPI
İŞLERİ LİSTESİ
1– Kazı, yarma ve doldurma işleri
2– Hafriyat
3– İnşa
a) Bina
b) Set, baraj
c) Yol, demiryolu,
havai hat
ç) Tünel
d) Metro
e) Köprü
f) Çelik yapı
g) İskele, liman,
dalga kıran, gemi
ğ) Kanalizasyon,
lağım
h) Kuyu
ı) Kanal
i) Duvar
j) Sıva, badana,
boya işleri
k) Elektrik
tesisatı
l) Sıhhi tesisat
m) Kalorifer
tesisatı
n) Dülgerlik
o) Marangozluk
4– Prefabrike elemanların inşası ve sökümü
5– Montaj işleri
6– Değiştirme ve donatma
7– Tadilatlar
8– Yenileme
9– Tamir
10– Söküm
11– Yıkım
12– Restorasyon
13– Bakım, boyama ve temizleme
14– Drenaj
15– Bu ekte belirtilen işlerde kullanılan sabit ve hareketli makine ve
tesisleri kullanma.
EK– 2
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSKLERİNİ
İÇEREN ÇALIŞMALARIN LİSTESİ
1–Özellikle, yapılan işin ve işlemlerin niteliği veya
işyeri alanının çevresel özelliklerinden dolayı, çalışanların toprak altında
kalma, bataklıkta batma veya yüksekten düşme gibi risklerin fazla olduğu
işler.
2– Çalışanın işin yürütümü dolayısıyla maruz kaldığı
özel tehlikelere yönelik sağlık gözetimi gerektiren
veya kimyasal ve biyolojik özelliklerinden dolayı çalışanların sağlık ve
güvenlikleri için risk oluşturan maddelerle yapılan işler.
3–24/3/2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği uyarınca, denetimli ve gözetimli
alanların belirlenmesini gerektiren iyonlaştırıcı radyasyonla çalışılan
işler.
4–Yüksek gerilim hatları yakınındaki işler.
5–Boğulma riski bulunan işler.
6–Kuyu, yer altı kazıları ve tünel işleri.
7–Hava beslemeli sistem kullanan dalgıçların yaptığı
işler.
8–Basınçlı hava sağlanarak keson içinde yapılan işler.
9–Patlayıcı madde kullanımını gerektiren işler.
10–Fiziksel özelliklerine bağlı olarak yüksek ses,
titreşim, basınç farkı, toz oluşması gibi risklerin fazla olduğu işler.
11–Ağır prefabrike elemanların montaj ve söküm işleri.
EK –
3
YAPI
İŞİNE İLİŞKİN BİLDİRİM
1–Bildirim tarihi,
2–İnşaatın açık adresi (mahalle, cadde, sokak, numara,
ada, parsel, semt, ilçe ve il adları),
3–İşverenin ad ve adresi(mahalle, cadde, sokak, numara,
ada, parsel, semt, ilçe ve il adları),
4–Proje tipi (*),
5–Görevlendirilmesi halinde proje sorumlusunun adı ve
adresi,
6–Proje hazırlık safhasındaki sağlık ve güvenlik
koordinatörünün veya koordinatörlerinin adı ve adresi,
7–Proje uygulama safhasındaki sağlık ve güvenlik
koordinatörünün veya koordinatörlerinin adı ve adresi,
8–İşin planlanan başlama tarihi,
9–Planlanan çalışma süresi (inşaatın muhtemel bitiş
tarihi),
10–Yapı alanında çalışacağı tahmin edilen azami çalışan
sayısı,
11–Yapı alanında bulunması muhtemel yüklenicilerin(**)
sayısı,
12–Belirlenmiş olan yükleniciler(**) hakkında bilgi.
(*)Yapılan inşaatın
yapı çeşidi yazılacaktır. (köprü, bina, yol gibi)
(**)Alt işverenler,
kendi nam ve hesabına çalışanlar ile mal veya hizmet tedarik edenler
belirtilmelidir.
EK –
4
YAPI ALANLARI İÇİN ASGARİ SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI
Bu ekte yer alan
yükümlülükler, yapı alanının özelliğinin, yapılan iş ile tehlikelerinin ve
çalışma şartlarının gerektirdiği durumlarda uygulanır.
A) Yapı alanındaki çalışma yerleri için genel asgari
şartlar
Yüksekte çalışma
1– Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma
ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma
olarak kabul edilir.
2– Yüksekte yapılan çalışmalarda aşağıdaki hususlara
uyulur:
a) Yüksekte yapılması zorunlu olmayan
montaj ve benzeri çalışmaların mümkün olduğunca öncelikle yerde yapılması
sağlanır.
b) Yapılacak
çalışmaların önceden planlanması ve organize edilmesi, bu planlama yapılırken
yüksekten düşme ile ilgili hususlara acil durum planında yer verildiğinden
emin olunması sağlanır.
c) Çalışanların, çalışma yerlerine
güvenli bir şekilde ulaşmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanır.
ç) Çalışma
yerlerinde çalışanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düşmeyi
önleyici platformlar, bariyerler, kapaklar, çalışma iskeleleri, güvenlik
ağları veya hava yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile sağlanır.
d) Toplu koruma tedbirlerinin düşme
riskini tamamen ortadan kaldıramadığı, uygulanmasının mümkün olmadığı, daha
büyük tehlike doğurabileceği, geçici olarak kaldırılmasının gerektiği
hallerde, yapılan işlerin özelliğine uygun bağlantı noktaları veya yaşam
hatları oluşturularak tam vücut kemer sistemleri veya benzeri güvenlik
sistemlerinin kullanılması sağlanır. Çalışanlara bu sistemlerle beraber
yapılan işe ve standartlara uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar,
makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı tertibatları; gerekli
hallerde iniş ve çıkış ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve
dikey yaşam hatlarına bağlantıyı sağlayan halat tutucular ve benzeri
donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.
e) Yapı işleri
sırasında ve yapı işleri bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte
yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere oluşturulacak yatay ve dikey yaşam
hatları için gerekli olan bağlantı noktaları ve yapısal düzenlemeler,
projenin hazırlık aşamasında belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık
ve güvenlik dosyasında yer alır.
f) Yüksekte güvenli
çalışma donanımlarının, düzenli olarak kontrol ve bakımlarının yapılması
sağlanır. Uygun olmayan donanımların kullanılması engellenir.
g) Bu alanlarda
çalışanlara yüksekte çalışmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda
bilgilendirme yapılarak gerekli eğitim verilir.
ğ) Yüksekte yapılan
çalışmalar işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve
kontrolü altında gerçekleştirilir.
3– Kullanılan güvenlik ağları; malzeme özellikleri, yapılan statik ve
dinamik dayanım deneyleri ile bağlantı ve kurulum şartları bakımından TS EN
1263-1 ve TS EN 1263-2 standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara,
konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası
standartlara uygun olması sağlanır ve yapılan işe uygun tipte güvenlik ağı
seçilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma kılavuzu işyerinde
bulundurulur. Güvenlik ağları standartlara ve kullanım kılavuzuna uygun
şekilde kurulur.
4– Betonarme platformların döşeme kenarlarında, asansör,
merdiven, baca, şaft, aydınlatma boşlukları gibi döşemelerde süreksizlik
meydana getiren boşluklarda, duvar ve perde duvar
gibi yapı elemanları arasında süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri
boşluklarda çalışanların veya malzemelerin düşmesini engelleyecek toplu
koruma tedbirleri alınır, korkuluk sistemlerinin kullanılması halinde
korkulukların bu Yönetmeliğin Ek-4 (A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı
maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
5– Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarında
güvenli korkuluğun bir kısmının geçici olarak kaldırılmasının gerektiği
durumlarda, bu alanlarda gerekli güvenlik tedbirleri alınır ve çalışanlara
uygun kişisel koruyucu donanımlar verilir.
6– Korkuluklarda;
a) Platformdan en az
bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125
kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk,
b) Platforma
bitişik, en az 15
santimetre yüksekliğinde topuk levhası,
c) Topuk levhası ile
ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak şekilde
konulan ara korkuluk,
bulunması sağlanır.
Geçitlerde
güvenlik
7– Çalışma platformları ve geçitler kişileri düşmekten ve düşen
cisimlerden koruyacak şekilde yapılır, boyutlandırılır, kullanılır ve
muhafaza edilir.
Düşen cisimler
8– Yüksekte yapılan çalışmalarda kullanılan el aletleri ve diğer
malzemelerin düşmelerini engelleyecek tedbirler alınır.
9– Çalışanlar, düşen cisimlere karşı öncelikle toplu olarak korunur.
10– Yapı alanında, cisimlerin düşerek tehlike oluşturabileceği bölgelere
girişler önlenir veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.
11– Yapı alanında, çalışanlara uygun baş koruyucu donanımlar verilerek
kullanımı sağlanır.
12– Yapı alanında, malzemelerin hangi yükseklikten olursa olsun doğrudan
yere atılmaması, dengeli ve güvenli bir şekilde indirilerek uygun bir yere
istif edilmesi sağlanır. Atık malzemelerin uzaklaştırılması için moloz
kaydırakları gibi güvenli çalışma yöntemleri tercih edilir.
Enerji dağıtım tesisleri ve
elektrikle çalışma
13– Enerji dağıtım tesisleri, yangın veya patlama riski oluşturmayacak
şekilde tasarlanarak kurulur ve işletilir. Kişilerin, doğrudan veya dolaylı
teması sonucu elektrik çarpması riskine karşı korunması sağlanır.
14– Elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması, sökülmesi,
tamirat ve tadilat işleri sadece ilgili mevzuatın öngördüğü yetkili
elektrikçiler tarafından yapılır.
15– Elektrikli tesisatın bütün parçalarının, güç
gereksinimleri için yeterli kapasite ve kalitede ve yapı işlerindeki çalışma
koşullarına dayanıklı olması sağlanır.
16– Yapı alanı içerisindeki ana pano ve tali elektrik panolarında uygun
kaçak akım rölesi kullanılır.
17– Yapı alanında veya çalışanların erişebileceği yerlerde bulunan
elektrik panoları, tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat,
kilitli dolap veya hücre içine konulur. Bakım, onarım ve yenileme nedeniyle
gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin çıkarılması gerektiğinde uyarı ve
koruma amacıyla gerekli tedbirler alınır.
18– Yapı alanında elektrik bağlantıları için uygun bağlantı elemanları
kullanılır, açık uçlu kablolarla bağlantı yapılmaz.
19– Yapı alanında kullanılan sabit ve seyyar iletkenler ile teçhizatların
dış etkenlerden korunması sağlanır, eskimiş veya yıpranmış olanlar
kullanılmaz.
20– Ekipman ve koruyucu cihazların tasarımı, yapımı ve seçiminde,
dağıtılan enerjinin tipi ve gücü, dış şartlar ile çalışma alanının çeşitli
bölümlerine girmeye yetkili kişilerin eğitim ve deneyimleri göz önünde
bulundurulur.
21– Elektrik teçhizatı, iletim hatları ve elektrikli aletlerin üzerlerinde
voltajları belirtilir.
22– Elektrikle çalışan iş ekipmanlarının gövde güvenlik topraklaması
yapılır.
23– Her türlü elektrik kullanımı ve elektrik tesisatının işletilmesiyle
ilgili olarak, bu Yönetmelik hükümleri yanında ilgili diğer mevzuat hükümleri
de uygulanır.
Düzen, temizlik, istif ve depolama
24– Yapı alanının düzenli ve temiz tutulması sağlanır. Sivri uçları veya
keskin kenarları bulunan malzeme ve atıklar düzenli periyotlarla çalışma
alanlarından uzaklaştırılır. Yapı alanından uzaklaştırılması mümkün olmayan
sivri veya keskin kenarları bulunan malzemelerin saplanma riskine karşı
gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması sağlanır.
25– Buz, kar, yağmur, kullanılan malzemeler ve diğer
etkenlerle kaygan hale gelen çalışma yerleri ve geçitler temizlenerek kaymayı
önleyici tedbirler alınır.
26–Yapı alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri
önlenir, kazaya sebep olmayacak şekilde istif edilmeleri sağlanır.
27– Yapı alanında, yanıcı veya patlayıcı maddelerin
depolandığı depo alanlarında ve patlayıcı ortam oluşan çalışma alanlarında
bakım, onarım işleri dahil her türlü çalışmalarda 30/4/2013 tarihli ve 28633
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çalışanların Patlayıcı Ortamların
Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve iş ekipmanları ve
koruyucu sistemlerin kullanımında 30/12/2006 tarihli ve 26392 4 üncü mükerrer
sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan
Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmelik (94/9/AT) hükümlerine
uygun çalışılır.
Sağlamlık ve
dayanıklılık
28– Beklenmeyen herhangi bir hareketi nedeniyle çalışanların sağlık ve
güvenliğini etkileyebilecek her türlü malzeme, ekipman ile bunların parçaları
güvenli ve uygun bir şekilde sabitlenir.
29– İşin güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayacak uygun ekipman ve
çalışma şartları sağlanmadıkça, yeterli dayanıklılıkta olmayan yüzeylerde
çalışılmasına ve bu yerlere girilmesine izin verilmez.
30– Kurulmakta, sökülmekte, bakımda, tamirde ya da yıkılmakta olan
yapılarda çalışanları yapının dayanıksızlığından ve kırılganlığından
kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
Acil çıkış yolları ve kapıları
31– Acil çıkış yolları ve kapıları ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Acil çıkış
yolları ve kapıları doğrudan dışarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkışı
önleyecek hiçbir engel bulunmaz.
b) Acil çıkış
yolları ve kapıları herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalışanların
işyerini derhal ve güvenli bir şekilde terk etmelerine imkan sağlar.
c) Acil çıkış
yollarının ve kapılarının sayısı ile yerleşimi ve boyutlarının, yapı alanının
ve çalışan barakalarının kullanım şekline ve boyutlarına, içinde bulunan
ekipmana, bulunabilecek azami çalışan sayısına ve 27/11/2007 tarihli ve
2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların
Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.
ç) Acil çıkış
yolları ve kapıları, 11/09/2013 tarihli ve 28762 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine göre işaretlenir.
İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
d) Acil çıkış
yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkışı zorlaştıracak
hiçbir engel bulunmaz.
e) Aydınlatılması
gereken acil çıkış yolları ve kapılarında elektrik kesilmesi halinde yeterli
aydınlatmayı sağlayacak sistem bulundurulur.
Yangın algılama
ve yangınla mücadele
32– Yapı alanının özelliklerine, çalışan barakalarının ve diğer tesislerin
boyutlarına ve kullanım şekline, alandaki ekipmana, alanda bulunan maddelerin
fiziksel ve kimyasal özelliklerine, bulunabilecek azami kişi sayısına bağlı
olarak uygun nitelikte ve yeterli sayıda yangınla mücadele araç ve gereci ile
gerekli yerlerde yangın dedektörleri ve alarm sistemleri bulundurulur.
33– Yangınla mücadele araç ve gereçleri, yangın dedektörleri ve alarm
sistemlerinin düzenli bakımlarının ve mevzuata uygun sürelerde periyodik
kontrollerinin yapılması sağlanır.
34– Otomatik olmayan yangın söndürme ekipmanı görünür ve kolayca
erişilebilir yerlere konulur ve önlerinde engel bulundurulmaz. Yangın
söndürme ekipmanları kolay kullanılabilir nitelikte olup, Sağlık ve Güvenlik
İşaretleri Yönetmeliğine göre işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere
konulması ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
35– Çalışanların harcadıkları fiziksel güç ve çalışma şekli dikkate
alınarak yeterli temiz hava sağlanır. Cebri havalandırma sistemi
kullanıldığında, sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanır ve bu
sistem çalışanların sağlığına zarar verebilecek hava akımlarına neden
olmayacak şekilde tesis edilir. Çalışanların sağlığı yönünden gerekli
hallerde havalandırma sistemindeki herhangi bir arızayı bildiren sistem
bulundurulur.
Özel riskler
36– Çalışanların zararlı düzeyde titreşim, gürültü, gaz, buhar veya toz
gibi zararlı dış etkenlere maruz kalmaları önlenir.
37– Zehirli veya zararlı madde bulunması muhtemel veya oksijen düzeyi
yetersiz veya parlayıcı olabilecek bir ortama girmek zorunda kalan
çalışanların, herhangi bir tehlikeye maruz kalmalarını önlemek üzere kapalı
ortam havası kontrol edilir ve gerekli tedbirler alınır.
38– Çalışanlar, sınırlı hava hacmine sahip yüksek riskli ortamlarda
çalıştırılmazlar. Zorunlu hallerde, her türlü tedbir alındıktan sonra
çalıştırılabilirler. Bu durumlarda çalışanlar dışarıdan sürekli izlenir ve
gerektiğinde derhal yardım yapılması için bütün tedbirler alınır.
Sıcaklık
39– Ortam sıcaklığının, çalışma süresince, çalışanların yaptıkları işe ve
harcadıkları fiziksel güce uygun düzeyde olması sağlanır. Yapılan işin
niteliği sebebiyle ortam sıcaklığının değiştirilemeyeceği hallerde
çalışanları fazla sıcak veya soğuktan koruyacak tedbirler alınır.
Çalışma yerlerinin, barakaların ve
yolların aydınlatılması
40– Yapı alanındaki çalışma yerlerinin, barakaların ve yolların
aydınlatılmasında aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yapı
işlerinin gündüz yapılması esastır, çalışma yerleri, barakalar ve yollar
mümkün olduğu ölçüde doğal olarak aydınlatılır. Gece çalışılmasının gerekli
veya zorunlu olduğu çalışmalarda veya gün ışığının yetersiz olduğu durumlarda
uygun ve yeterli suni aydınlatma sağlanır, gerekli hallerde darbeye karşı
korumalı taşınabilir aydınlatma araçları kullanılır. Suni ışığın rengi,
sinyallerin ve işaretlerin algılanmasını engellemeyecek şekilde seçilir.
b) Çalışma
yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalışanlar
için kaza riski oluşturmayacak özellikte olur ve uygun şekilde yerleştirilir.
c) Çalışma
yerleri, barakalar ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemindeki herhangi bir
arızanın çalışanlar için risk oluşturabileceği yerlerde acil ve yeterli
aydınlatmayı sağlayacak yedek aydınlatma sistemi bulundurulur.
Kapılar ve
geçitler
41– Kapı ve geçitlerde aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a)Raylı kapılarda,
raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyecek güvenlik tertibatı bulundurulur.
b)Yukarı doğru
açılan kapılarda, aşağı düşmeyi önleyecek güvenlik tertibatı bulundurulur.
c) Kaçış yollarında
bulunan kapılar ve geçitler uygun şekilde işaretlenir. Bu kapıların yardım
almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olması
sağlanır.
ç)Araçların geçtiği
kapı ve geçitler yayaların geçişi için güvenli değilse, bu mahallerde yayalar
için ayrı geçiş kapısı bulundurulur. Bu kapılar açıkça işaretlenir ve
önlerinde hiçbir engel bulundurulmaz.
d)Mekanik kapılar ve
geçitler, çalışanlar için kaza riski oluşturmayacak şekilde yapılır. Bu
kapılarda, kolay fark edilebilir ve ulaşılabilir, acil durdurma sistemleri
bulundurulması ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılmıyorsa,
el ile de açılabilir özellikte olması sağlanır.
Trafik yolları ve tehlikeli alanlar
42– Merdivenler, sabitlenmiş geçici merdivenler, yükleme yerleri ve
rampalar da dahil olmak üzere trafik yolları; kolay ve güvenli geçişi
sağlayacak, bu yerlerin yakınında çalışanlar için tehlike oluşturmayacak
şekilde tasarlanarak yapılır.
43– Yayaların kullandığı ve yükleme boşaltma için kullanılanlar da dahil,
araçlarla malzeme taşımada kullanılan yolların, potansiyel kullanıcı sayısına
ve işyerinde yapılan işin özelliğine uygun boyutlarda olması sağlanır. Trafik
yolları üzerinde taşıma işi yapılması durumunda, bu yolu kullanan diğer
kişiler için yol kenarında yeterli güvenlik mesafesi bırakılır veya uygun koruyucu
tedbirler alınır. Yollar görülebilir şekilde işaretlenir, düzenli olarak
kontrolü yapılarak her zaman bakımlı olması sağlanır.
44– Araç trafiği olan yollar ile kapılar, geçitler, yaya geçiş yolları,
koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulundurulur.
45– Yapı alanlarındaki girilmesi yasak bölgelere yetkisiz kişilerin girişi
uygun araç ve gereç kullanılarak engellenir. Tehlikeli bölgeler açıkça
işaretlenir, buralara
görünür şekilde uyarı levhaları konulur. Bu bölgelere girme izni verilen çalışanları
korumak için gerekli tedbirler alınır.
46– Trafik yolları güzergahında bulunan havai hatlar ve benzeri engeller
ile alakalı gerekli işaretlemeler ve önlemler alınır.
Yükleme yerleri
ve rampaları
47– Yükleme yerleri ve rampaların; taşınacak yükün boyutlarına uygun
olarak tasarlanması, çalışanların düşmesini önleyecek şekilde güvenli olması
ve en az bir çıkış yerine sahip olması sağlanır.
Çalışma yerinde
hareket serbestliği
48– Çalışılan yerlerin, gerekli her
türlü ekipman ve araçlar dikkate alınarak, çalışanların işlerini yaparken
rahatça hareket edebilecekleri genişlikte olması sağlanır.
İlk yardım
49– İşyerinde, 18/6/2013
tarihli ve 28681 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde Acil Durumlar
Hakkında Yönetmeliğe uygun sayıda, ilkyardım yapabilen eğitilmiş çalışanların
her an hazır bulundurulması sağlanır. İşyerinde kaza geçiren veya aniden
rahatsızlanan çalışanların, tıbbi müdahale yapılan yerlere en kısa zamanda
ulaşmalarını sağlayacak gerekli tedbirler alınır.
50– Yapı alanının büyüklüğü, yapılan işin niteliği ve kaza riskine göre,
gerektiğinde işyerinde bir ya da daha fazla ilk yardım ve acil müdahale odası
bulunması 29/12/2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İş
Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci madde
hükümlerine göre sağlanır.
51– İlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz
edilir ve sedyeler kullanıma hazır halde bulundurulur. Bu yerler, Sağlık ve
Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir.
52– Çalışma koşullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları
kolay erişilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık ve Güvenlik İşaretleri
Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon
numaraları görünür yerlerde bulundurulur.
Soyunma yeri ve elbise dolabı
53– İş elbisesi giymek zorunda olan çalışanların, etik olarak veya sağlık
nedenleriyle, uygun olmayan bir yerde soyunmalarına izin verilmez. Bu durumda
çalışanlar için uygun soyunma yerleri sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen
işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer tahsis
edilir.
54- Soyunma yerlerinin aşağıda belirtilen hususlara sahip
olması sağlanır;
a) Kolay
ulaşılabilir yerde olması,
b) Yeterli
kapasitede olması,
c) Yeterli sayıda
oturma yerleri bulunması,
ç) Kadınlar ve
erkekler için ayrı soyunma yerleri olması,
d) Her çalışan için
çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte
kilitli dolaplar bulunması,
e) Nemli, tozlu,
kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri işlerde iş
elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde muhafaza edilmesi için, her
çalışan için yeterli nitelikte iki bölmeli dolap veya iki ayrı elbise dolabı
bulunması.
Duşlar ve lavabolar
55– Yapılan işin veya sağlıkla
ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde, çalışanların yıkanmalarının,
temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı
ayrı olmak üzere sıcak ve soğuk su imkânı bulunan uygun yıkanma yerleri ve
duşlar tesis edilir. Duşlar, çalışanların rahatça yıkanabilecekleri
genişlikte, dışarıdan içerisi görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma,
termal konfor ve hijyen şartları sağlanacak şekilde yapılır.
56– Duş tesisi gerektirmeyen işlerde, çalışma yerlerinin ve soyunma
odalarının yakınında, gerektiğinde sıcak suyu da olan, lavabolar bulunur.
Lavabolar erkek ve kadın çalışanlar için ayrı ayrı yapılır.
57– Duşlar ve lavaboların her zaman çalışanların kullanımına hazır halde
olması sağlanır, buralarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur. Duş
veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş
ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay geçiş yolları sağlanır.
Tuvaletler ve
lavabolar
58– Çalışma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın yerlerde, kadın
ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, yeterli sayıda tuvalet ve
lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma,
aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanır ve gerekli temizlik
malzemeleri bulundurulur.
Dinlenme ve barınma yerleri
59– Özellikle, çalışan sayısının fazla olması, işin niteliği veya çalışma
yerinin uzak olması ve benzeri nedenlerin sağlık ve güvenlik yönünden
gerektirmesi halinde, çalışanlara, kolay ulaşılabilen dinlenme veya barınma
yerleri sağlanır. Bu tür imkânlar yoksa iş aralarında çalışanların dinlenebileceği
uygun yerler sağlanır.
60– Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık şartları ve dış etkilerden korunma
bakımından yeterli nitelikte, mahfuz bir yere, zemini düzeltilerek kurulur ve
drenaj için gerekli tedbirler alınır.
61– Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan
ve kolay tutuşmayan malzemeden inşa edilir. Barınma amacıyla çadır ve branda
kullanılmaz. Meskûn mahal dışında, yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık
havada yapılan çalışmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek
amacıyla, sadece yanmaz malzemelerden yapılmış çadırlar kullanılabilir.
62– Barınma yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve
havalandırma sistemleri, elektrik tesisatları ile aydınlatmalar için gerekli
güvenlik tedbirleri alınarak yeterli ve uygun araçlar sağlanır, yangına neden
olmayacak şekilde tesis edilip, kullanıma alınır. Isıtma sistemlerinde yangın
riski oluşturacak mangal, maltız ve benzeri açık ateş kullanılmaz.
63– Barınma yerlerinde, çalışanların kullanmaları için yeterli sayıda
karyola, ranza, yatak, battaniye ve benzerleri işveren tarafından sağlanır.
Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulur, gerektiğinde
dezenfekte edilir.
64– Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli genişlikte olması sağlanır ve
bu yerlerde çalışanlar için yeterli sayıda masa ve arkalıklı sandalye
buldurulur. Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara
dumanından korunmaları için gerekli tedbirler alınır.
65– Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir boş vakit
değerlendirme odası, yeterli duş, tuvalet, lavabo ve temizlik malzemesi
bulundurulur. Çalışan sayısı göz önünde bulundurularak bu yerlerde yatak,
dolap, masa ve arkalıklı sandalyeler bulundurulur ve bunlar, kadın ve erkek
çalışanların varlığı dikkate alınarak yerleştirilir.
Gebe ve emziren
kadınlar
66– Gebe ve emziren kadınların yatıp uzanarak dinlenebilecekleri uygun
koşullar sağlanır.
Engelli çalışanlar
67– Engelli çalışanların çalıştığı işyerlerinde, engel
durumları dikkate alınarak gerekli olan her türlü düzenlemeler yapılır. Bu
düzenlemeler engelli çalışanların özellikle çalışma yerleri ile kullandıkları
kapılar, geçiş yerleri, merdivenler, duşlar, lavabolar ve tuvaletlerde
yapılır.
Çeşitli hükümler
68– Yapı alanının çevresi ve çalışma alanının etrafı kolayca görülebilecek,
fark edilebilecek ve yetkisiz kişilerin girişine engel olacak şekilde
çevrilerek işaretlenir.
69– Çalışılan yerlerde ve barakalarda, çalışanlar için yeterli miktarda
içme suyu ve mümkünse başka bir alkolsüz içecek bulundurulur.
70– Çalışanlara uygun koşullarda, yemeklerini yiyebilecekleri ve
gerektiğinde yemeklerini hazırlayabilecekleri imkânlar sağlanır.
B) Yapı Alanlarındaki Özel Asgari Şartlar
BÖLÜM – I
Kapalı
Mekanlardaki Çalışma Yerleri
Sağlamlık ve
dayanıklılık
1– Tesislerin ve müştemilatının kullanım amacına uygun sağlamlık ve
dayanıklılıkta olması sağlanır.
Acil çıkış
kapıları
2– Acil çıkış kapılarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Acil çıkış kapıları doğrudan
dışarıya veya güvenli bir alana açılır ve çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmaz.
b) Acil çıkış
kapılarının, acil durumlarda çalışanların hemen ve kolayca açabilecekleri
şekilde olması sağlanır. Acil çıkış kapısı olarak raylı veya döner kapılar
kullanılmaz.
c) Acil çıkış
kapıları kilitli veya bağlı bulundurulmaz.
ç) Acil çıkış
kapıları Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde
işaretlenir. İşaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.
Havalandırma
3– Cebri havalandırma sistemi veya klima tesisatının, çalışanları
rahatsız edecek hava akımlarına neden olmayacak şekilde yapılması sağlanır.
Havayı kirleterek çalışanların sağlığı yönünden ani tehlike oluşturabilecek
herhangi bir artık veya kirlilik derhal ortamdan uzaklaştırılır.
Sıcaklık
4– Çalışma odaları, dinlenme yerleri, soyunma yerleri,
duş, tuvalet ve lavabolar, kantinler ve ilk yardım odaları gibi yerlerdeki
sıcaklığın, işyerinin özel kullanım amaçlarına uygun olması sağlanır.
İşyerinin pencereleri, çatı aydınlatmaları ile camlı kısımları, yapılan işin
özelliğine ve odaların kullanım şekline göre, güneş ışığının aşırı etkisini
engelleyecek şekilde yapılır.
Doğal ve suni
aydınlatma
5– İşyerleri, mümkün olduğunca doğal olarak aydınlatılır. Doğal
aydınlatmanın yeterli olmadığı durumlarda çalışanların sağlık ve güvenliğinin
korunması amacına uygun şekilde yeterli suni aydınlatma yapılır.
Çalışma
yerlerinin taban, duvar ve tavanları
6– Çalışma yerlerinin tabanlarının sabit, sağlam, kaymaz bir şekilde
olması ve bu yerlerde tehlikeli olabilecek engellerin, çukurların veya
eğimlerin bulunmaması sağlanır.
7– Çalışma yerlerinin taban, duvar ve tavan yüzeylerinin hijyen
şartlarına uygun olarak, kolay temizlenebilir malzemeden veya gerektiğinde
yenilenebilir özellikte olması sağlanır.
8– Çalışma yerlerinde ve trafik yollarının yakınında bulunan saydam veya
yarı saydam duvarlar ile özellikle bütün camlı bölmeler; güvenli malzemeden
yapılıp, açık bir şekilde işaretlenir, çarpma ve kırılmaya karşı uygun
şekilde korunur.
Pencereler ve
çatı pencereleri
9– Pencerelerin, çatı pencerelerinin ve havalandırma sistemlerinin,
çalışanlar tarafından kolay ve güvenli bir şekilde açılmasının,
kapatılmasının, ayarlanmasının ve güvenlik altına alınmasının mümkün olması
ve açık durumdayken çalışanlar için herhangi bir tehlike oluşturmayacak
nitelikte olması sağlanır. Pencereler ve çatı pencereleri, bunların
temizliğini yapan çalışanlar ve civarda bulunan kişiler için risk
oluşturmayacak şekilde tasarlanır veya gerekli ekipmanla donatılır.
Kapılar
10– Kapı ve girişlerde aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Kapıların ve
girişlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları
malzemelerin, kullanıldıkları odalara, alanlara, kullanım amaçlarına ve
çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olması sağlanır.
b) Her iki yöne
açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılır veya kapıların karşı tarafının
görülmesini sağlayan saydam kısımları bulunur. Saydam kapıların üzeri kolayca
görünür şekilde işaretlenir.
c) Saydam veya yarı
saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike oluşturmayan güvenli
malzemeden yapılır ve çarpma sonucu çalışanların yaralanmalarına neden
olabilecek yüzeyler kırılmalara karşı korunur.
Araç yolları
11– Kapalı çalışma mekanlarının kullanımı ve içinde bulunan ekipman göz
önüne alınarak çalışanların korunması amacıyla araçların geçiş yolları açıkça
işaretlenir.
Yürüyen
merdivenler ve yürüyen bantlar için özel önlemler
12– Yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlarda aşağıda belirtilen hususlara
uyulur:
a) Güvenli şekilde çalışır durumda
olması sağlanır.
b) Gerekli güvenlik araçları ile teçhiz
edilir.
c) Kolayca görülebilecek ve
ulaşılabilecek acil durdurma sistemleri bulunur.
Oda boyutları ve
hava hacmi
13– Çalışma yerlerinin taban alanı ve yüksekliği ile hava hacminin
çalışanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluşturmayacak özellikte ve
rahat çalışmalarını sağlayacak yeterli boyutlarda olması sağlanır.
BÖLÜM – II
Açık Mekanlardaki
Çalışma Yerleri
Sağlamlık ve
dayanıklılık
14– Alçak veya yüksek seviyede olan hareketli veya sabit çalışma
yerlerinin, çalışan sayısı, üzerlerinde bulunabilecek azami ağırlık ve bu
ağırlığın dağılımı ile maruz kalabileceği dış etkiler göz önünde
bulundurularak yeterli sağlamlık ve dayanıklılıkta olması sağlanır. Bu
çalışma yerlerinin tamamının veya bir kısmının, zamansız veya kendiliğinden
hareketini önlemek için uygun ve güvenilir sabitleme metotları kullanılır.
Çalışma yerlerinin sağlamlık ve dayanıklılığı özellikle de çalışma yerinin
yükseklik veya derinliğinde değişiklik olduğunda kontrol edilir.
Enerji dağıtım
tesisleri
15– Enerji dağıtım tesislerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yapı işlerine
başlamadan önce alanda mevcut olan tesisat belirlenir, kontrol edilir ve
açıkça işaretlenir.
b) Yapı alanının yakınından enerji
nakil hatları geçmesi durumunda, yeterli güvenlik mesafesi bırakılıp gerekli
güvenlik tedbirleri alınarak çalışılır. Güvenlik mesafesi belirlenirken nakil
hattı tellerinin rüzgârda salınımı da hesaba katılır. Enerji nakil hatlarına
yeterli güvenlik mesafesi bırakılamıyorsa enerji nakil hattının güzergâhı
değiştirilerek yapı alanından uzaklaştırılması için veya hattın akımının
kesilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlardan onay ve izinler alınır.
c) Elektrik nakil hatlarının bulunduğu
alanlarda yapılan çalışmalarda, bariyerler veya ikaz levhalarıyla araçların
ve tesislerin elektrik hattından uzak tutulması sağlanır. Ayrıca araçların
hat altından geçmesinin zorunlu olduğu durumlarda uygun tedbirler alınır ve
gerekli ikazlar yapılır.
ç) Yapı alanındaki
enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dış etkilere maruz kalan
tesislerin, kontrol ve bakımlarının düzenli olarak yapılması sağlanır.
Hava koşulları
16– Çalışanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz etkileyebilecek hava
koşullarından korunması sağlanır, kuvvetli rüzgâr alan işyerlerinde gerekli
güvenlik tedbirleri alınmadan çalışma yapılmaz.
İskeleler
17– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde
kullanılan geçici iş ekipmanlarının, TS EN 12810-1,TS EN 12810-2,TS EN
12811-1,TS EN 12811-2 ve TS EN 12811-3 standartlarına ve ilgili diğer ulusal
standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili
uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.
18– Asma iskeleler, cephe platformları, güç kaynağıyla veya elle
çalışabilen, sabit veya hareketli, daimi veya geçici asılı erişim donanımları
ve bu donanımı oluşturan parçaların ilgili ulusal standartlara, konu ile
ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara
uygun olması sağlanır.
19– Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre sağlamlık ve
dayanıklılık hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya
yaptırılır. Bu hesaplar yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda iskelenin
güvenli olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz.
İskelelerde genel
tedbirler
20– İskelelerin aşağıdaki hususlara uygun olması
sağlanır;
a) Kendiliğinden
hareket etmeyecek, stabilitesi bozulmayacak ve çökmeyecek şekilde
tasarlanmış, imal edilmiş ve kurulmuş olması,
b) İskele
sistemlerinin güvenli bir şekilde desteklenmesi, yatay ve düşey kuvvetlere
karşı uygun şekilde sabitlenmesi,
c) Doğru şekilde ve
bakımlı bulundurulması,
ç) Korozyona karşı
uygun malzeme kullanılması,
d) İskele sisteminde
çatlak, kırık, yıpranmış ve korozyona uğramış özellikteki iskele ve bağlantı
elemanlarının kullanılmaması,
e) İskelelerde
görülen kusurların derhal giderilerek zayıf kısımların güçlendirilmesi.
21– İskele platformları hareket etmeyecek şekilde iskele
sistemine sabitlenir. Platform elemanları ile iskele dikey elemanları
arasında ve platform döşemesinde çalışanların düşmesine sebep olabilecek
boşluk bulunmaması sağlanır.
22– İskelelerdeki korkuluk sistemlerinin bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte
Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması
sağlanır.
23– İskelelerdeki bütün bağlantı yerleri ile bağlantı elemanlarının
yeterli sağlamlıkta olması sağlanır ve bu bağlantıların kendiliğinden
ayrılmaması için gerekli tedbirler alınır.
24– İskele sistemlerinin kurulması, kullanılması ve
sökümünde İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
25– İskeleler aşağıda belirtilen durumlarda işveren tarafından
görevlendirilen ehil bir kişi tarafından kontrole tabi tutularak, iskeleler
ile ilgili özel tedbirlerde belirtilen hususları içeren kontrol raporu
hazırlanır, rapor sonucunda sadece güvenli olduğu tespit edilen iskelelerde
çalışma yapılır;
a) Kullanılmaya
başlamadan önce,
b) Haftada en az bir
kez,
c) Üzerinde
değişiklik yapıldığında,
ç) Belli bir süre
kullanılmadığında,
d) Sismik sarsıntı,
kuvvetli rüzgârlar gibi olumsuz hava şartlarına veya denge ve sağlamlığını
etkileyebilecek diğer koşullara maruz kaldığında.
26– İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine
yazılarak iskelelerin uygun ve görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu
ağırlıkları aşan yükler iskelelere yüklenmez.
27– İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi engelleyecek
malzemeler bırakılmaz.
28– İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre
genişliğinde ve kenarlarında bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma
başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun korkuluk sistemleri
bulunan geçitler kullanılır.
29– Vinç veya benzeri makinelerin kullanılması sırasında, yüklenen
malzemenin iskeleye takılmaması için gerekli tedbirler alınır.
Ön yapımlı
bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve seyyar iskelelerde özel tedbirler:
30– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinin kurulumunda,
taşıyıcı sisteme ait düşey ve yatay elemanların eksiksiz olarak kullanılması
ve sistemin yeteri kadar çapraz elemanlarla takviye edilmesi sağlanır.
31– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde taşıyıcı sisteme
ait dairesel kesitli düşey ve yatay elemanların anma dış çapının en az 48,3 milimetre
olması, anma et kalınlıklarının ise malzeme cinsine ve en küçük akma
dayanımına uygun olması sağlanır.
32– Cephe iskeleleri binaya mümkün olduğunca yakın kurulur, bunun mümkün
olmadığı durumlarda çalışanların bina ile iskele arasından düşmelerini
önleyici tedbirler alınır.
33– Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği ayarlanabilir
taban plakaları ve yumuşak zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları
altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar kullanılır. Sağlam olmayan ve
uygunsuz malzemeler destek parçaları olarak kullanılmaz, iskelenin sağlam ve
dengeli olması sağlanır.
34– İskelelerde çalışılan platformlara güvenli ulaşımın sağlanması için
merdiven sistemleri veya benzeri güvenli ulaşım sistemleri kullanılır.
35– Madeni cephe iskeleleri statik elektriğe karşı uygun şekilde
topraklanır.
36– Seyyar iskeleler, üzerinde çalışan bulunduğu durumlarda hareket
ettirilmez. İskelenin dik ve platformun düz olması sağlanır. İskele
ayaklarında iskelenin kendiliğinden hareket etmesini engelleyecek fren kolu
gibi uygun tertibatlar bulunur.
Asma iskele,
cephe platformu ve asılı erişim donanımları şeklindeki iskele sistemlerinde
özel tedbirler:
37– İskele taşıyıcı sistemi için kullanılacak halatlar, hareketi sağlayan
mekanik tesisat ve motor tertibatı, fren sistemleri, çalışma platformu ve
diğer güvenlik teçhizatları her gün işe başlamadan önce kontrol edilir.
38– İskelelerin hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve vinçlerin,
kullanılmaya başlanmadan önce, montajını gerçekleştiren yetkili teknik
elemanlarca kullanıma elverişli olduklarına dair belgeler hazırlanarak, bu
belgeler işyerinde bulundurulur.
39– İskelelerin, çalışma sırasında sağa sola veya ileri geri hareket
etmeden asılı kalması sağlanır.
40– İskelelerin taşıyabileceği azami yük miktarı belirtilerek, bu
miktardan fazla yükleme yapılmaz. Asma iskelelerde merdiven kullanılmaz.
41– İskeleler, çalışma konumunda devreye sokulabilecek durdurma fren
sistemleriyle donatılır. Ayrıca iskelelerde düşmeyi önleyici teçhizat ve
ikincil fren sistemleri bulunur. Halatlı kaldırma tertibatlarında çalışma
konumunda güç kaynağının kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye giren
ayrı bir tutma freni bulunur. İskelelerde düşmeyi önleyici teçhizat, tutma
frenleri ve ikincil fren sistemi gibi güvenlik tedbirlerinin çalışma
esnasında sistemi durdurma amaçlı kullanılmaması için gerekli tedbirler
alınır.
42– Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aşırı yük algılama
sistemleri, otomatik hız algılayıcı sistemler, en düşük ve en yüksek çalışma
seviyelerinde devreye girecek halat sonu sınır anahtarları, yapıdan
kaynaklanan tehlikeli durum varsa çarpışmayı önleyici düzenekler, iskele
platformunun yatay düzlemde kalmasını sağlayan eğim algılayıcılar gibi
güvenlik sistemleri bulunur.
43– İskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam hattı
oluşturulur. Çalışanlara bağlantı aparatları ve halat tutucularıyla beraber
tam vücut kemer sistemleri verilerek kullanımı sağlanır. Dikey yaşam
hatlarının üst uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli bir şekilde
sabitlenir.
44– Halatlı sistemlerde halatların sarıldığı ve geçtiği mekanik
teçhizatlardan kurtulmalarını, hareket sırasında çekme sisteminde halatların
kaymasını önleyen tedbirler alınır.
45– İskelelerin, iniş ve çıkış yollarında herhangi bir engel bulunmaması
için gerekli tedbirler alınır.
46– İskele platformunu taşıyan, tutan sistem ve bu sistemin bağlantı ve
sabitleme noktalarının en olumsuz yükleme koşullarında oluşan statik ve
dinamik kuvvetleri karşılayacak nitelikte olması sağlanır.
El merdivenleri:
47– Yapılan işe ve bulunması halinde ulusal standartlara uygun,
basamakları kaymaz malzemeden yapılmış veya kaymaz malzeme ile kaplanmış,
yeterli sağlamlıkta el merdivenleri kullanılır. Basamakları, kolları veya bağlantı
yerleri kırılmış, çatlamış, yıpranmış, hasar görmüş ekipmanlar kullanılmaz.
El merdivenleri düzenli olarak kontrol edilerek kusurlu merdivenlerin
kullanılmaması sağlanır.
48– El merdivenlerinin kullanılmasında İş Ekipmanlarının
Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere
uyulur.
Tesis, makine, ekipman
49– Mekanik el aletleri, kaldırma araçları, kazı ve
malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçlar da dahil olmak üzere
herhangi bir güçle çalışan tesis, makine ve ekipmanlarda aşağıda belirtilen
hususlara uyulur;
a) Mümkün olduğu kadar ergonomi
prensipleri dikkate alınarak uygun şekilde ve yeterli sağlamlıkta tasarlanmış
ve imal edilmiş olması,
b) Her zaman iyi çalışabilir durumda
olması,
c) Doğru şekilde kurulması,
ç) Sadece tasarlandıkları işler için,
uygun eğitim almış kişilerce doğru şekilde kullanılması.
50– Tüm iş ekipmanlarının periyodik olarak kontrol, test
ve deneyleri, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uygun yapılır.
51– Her türlü iş ekipmanı için üzerinde kurulu olduğu veya hareket halinde
olduğu zeminin sağlamlığı kontrol edilir. Zeminin sağlamlığından emin
olunmadan ve gerekli hallerde dengeleme ve sabitleme yapılmadan çalışılmaya
başlanmaz. Hendek kenarları ve dik eğimli yerlerde zemin kaymasını ve
makinenin kaymasını önleyici tedbirler alınır.
52– İş ekipmanlarında, operatörün görüş alanının kısıtlı
olduğu durumlarda, operatöre rehberlik edecek, konuyla ilgili eğitim almış
bir işaretçi görevlendirilir.
53– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların
manevra ve park yerleri ile hareket alanları belirlenir.
54– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların bütün
manevraları bir gözetici tarafından yönetilir ve bu araçların geri
manevraları esnasında sesli ve ışıklı uyarıların çalışır durumda olması
sağlanır.
55– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve
araçların kazı çukuruna veya suya düşmemesi için gerekli koruyucu tedbirler
alınır.
56– Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve
araçlarda sürücünün bulunduğu kısım, aracın devrilmesi durumunda sürücünün
ezilmemesi ve düşen cisimlerden korunması için uygun şekilde yapılır.
57– Tüm araçlar, taşıtlar ve iş makinelerinde operatör kabinlerinde sadece
operatörün bulunmasına izin verilir. Ancak kamyon ve benzeri araçların sürücü
mahallinde yardımcı sürücü (muavin)
bulunmasına müsaade edilebilir.
58– Kaldırma araçlarında kaldırılacak yükün çeşidi, boyutu, şekli ve diğer
fiziksel özelliklerine uygun kaldırma aparatları kullanılarak uygun çalışma
yöntemi tercih edilir.
59– Yük kaldırmada kullanılan ekipmanlar ile ilgili İş
Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde
belirtilen hükümlere uyulur.
60– Kaldırma ekipmanlarında yük kaldırılması ve ekipmanın
hareketi esnasında devreye girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemleri
bulundurulur.
61– Kaldırma ekipmanlarında, belirtilen alt ve üst güvenlik sınır
noktaları veya ekipmanın hareketini sınırlayan alan aşıldığında,
kapasitesinin üzerinde kullanım durumlarında devreye girerek elektrik akımını
otomatik olarak kesen ve tamburun hareketini frenleyen güvenlik tertibatları
bulunması sağlanır.
Kazı işleri,
kuyular, yeraltı işleri, tünel ve kanal işleri
62– Kazı işine başlanmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Kazının bitişik
yapıları etkileyip etkilemeyeceği araştırılır ve etkileme ihtimali mevcut ise
kazı başlamadan önce gerekli tedbirler alınır.
b) Yer altı
kabloları, gaz boruları, su, kanalizasyon ve diğer dağıtım sistemlerinin
yerleri belirlenir ve bunlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri asgariye
indirmek için gerekli tedbirler alınır.
c) Meskûn
mahallerde, yapı alanının çevresi yeterli yükseklik ve sağlamlıkta uygun
malzemeden yapılmış perde ile çevrilerek ikaz ve uyarı için gerekli
düzenlemeler yapılır, bunlar yapının bitimine kadar bu şekilde korunur.
ç) Meskûn mahallerin
dışında yapılan kazıların kenarlarına uyarı şeritleri çekilerek ikaz
levhaları asılır.
63– Kazı işleri, kuyular, yeraltı işleri ile tünel ve kanal çalışmalarında
aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Çalışmalar,
işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde yapılır.
b) Çalışma alanına
giriş ve çıkış için güvenli yollar sağlanır.
c) Kazılarda zemin
yapısı, iklim koşulları, kazı alanı yakınlarında meydana gelebilecek
sarsıntılar, çevredeki su kaynakları ve fazla yük kuvvetleri göz önüne
alınarak uygun şev açıları belirlenir ve/veya statik hesabı yapılmış uygun
destek ve setler kullanılır. Kazı yüzeyleri, şevlerin eğimi ve yüksekliği
zeminin yapısına, sağlamlığına ve çalışma yöntemlerine uygun seçilir.
ç) Malzeme veya
cisim düşmesine, su baskını tehlikesine ve insanların düşmesine karşı uygun
tedbirler alınır.
d) Tehlikeli veya
zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak için bütün çalışma
yerlerinde gerekli tedbirler alınır.
e) Yangın, parlama,
patlama, su baskını veya göçük gibi durumlarda çalışanların güvenli bir yere
ulaşmaları sağlanır.
64– Kazı (yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen durumlarda
genel kontrol yapılır, kontrol sonucunda çalışma ortamının güvenli olduğu
belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz;
a) Her vardiyadan
önce,
b) Patlatma
yapılıyorsa her patlatmadan sonra,
c) Beklenmedik parça
düşmelerinden sonra,
ç) Desteklerdeki
önemli bir zarardan sonra,
d) Şiddetli yağış,
don ve kardan sonra.
65– Çalışma sırasında ortaya çıkan tozların çalışanların sağlığına zarar
vermemesi için gerekli tedbirler alınır. Çalışma alanında zararlı
kimyasalların, zehirli ve boğucu gazların ya da serbest silis tozları gibi
tehlikeli maddelerin bulunduğunun anlaşılması halinde, çalışanlar derhal
oradan uzaklaştırılarak gerekli tedbirler alınır ve güvenli çalışma ortamı
sağlanmadan tekrar çalışmaya başlanmaz.
66– Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya
metalden yapılmış asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı
korkuluklu geçitler kullanılır, geçit korkuluklarının bu Yönetmeliğin Ek-4
(A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun
olması sağlanır.
67– Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her
derinlikte yapılan
temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin
altlarının şerit gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde çalışma
yapılması engellenir. Ayrıca kanallarda yan duvarların göçmemesi için gerekli
tedbirler alınır.
68– Kazı alanından çıkartılan hafriyat ile kazı kenarı arasında yeterli
mesafe bulundurulur ve hafriyatın kazı alanına akma riski bulunuyorsa uygun
bariyerler kullanılır. Kazı mahallinde bulunan hareketli araçlar ve kazı
stabilitesini etkileyebilecek diğer araçlar ile kazı kenarı arasında gerekli
güvenlik mesafesi bırakılır.
69– Kazı işlerinde yağış sırasında çalışma yapılmaz.
70– Kazı işlerinde çalışanların çalışma alanına ulaşmaları için uygun ve
güvenli yöntemler kullanılır, destek ve setlerin iniş ve çıkış için
kullanılması engellenir.
71– Makinelerle yapılan kazı işlerinde, bu makinelerin hareket alanına
çalışanların girmelerine izin verilmez.
72– Yeraltı çalışmalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur:
a) Havalandırma sisteminin
arızalanması durumunda, yer altı çalışmaları durdurulur ve bütün çalışanlar
tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar kimsenin içeri
girmesine izin verilmez.
b) Uygun bir haberleşme
sistemi oluşturulur, buralardaki kaçış yolları görülebilir bir şekilde
işaretlenir.
c) Tüneller ve
galerilerde göçük tehlikesine karşı uygun tedbirler alınır.
73– Çeşitli gazların hava ile patlayıcı bir karışım meydana getirebileceği
yeraltı işlerinde, yangın ve patlama riskinin bulunabileceği yerlerde, açık
alevli lamba veya cihazlar kullanılmaz, sigara içilmez ve ilgili mevzuata
uygun malzeme ve ekipmanlar kullanılır.
74– Patlayıcı
kullanılarak çalışılan kazı, tünel ve galeri gibi yer altı kazı işlerinde
aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Patlayıcı maddeler üretici tarafından belirtilen
koşullarda saklanır ve depolanır.
b) Yapılan işin niteliğine uygun patlayıcı maddeler
ve kapsüller kullanılır ve patlayıcı maddeleri yeterlik belgesine sahip
çalışanlardan başkasının almasına ve ateşlemesine izin verilmez.
c) Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin depolanması,
taşınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve uzman kişiler
tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde
organize edilir ve yürütülür.
ç) Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taşınır
ve bu sandıkların içine başka bir madde konulamaz. Kapsüllerle diğer
patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz.
d) Patlatma yapılacak alanın etrafında uygun güvenlik
tedbirleri alınmadan patlatma yapılmaz.
Yıkım işleri
75– Yıkım işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a) Yıkımdan önce
yapının içindeki ve etrafındaki havagazı, su ve elektrik bağlantıları kesilir
ve yıkılacak kısmın etrafında, güvenlik alanı bırakılarak gerekli tedbirler
alınır.
b) Yıkım işleri,
ilgili standartlar ve konuya ilişkin mevzuat hükümlerine uygun şekilde
yürütülür.
c) Çalışmalarda
uygun çalışma yöntemleri ve ekipmanlar kullanılır, gerekli tedbirler alınır.
ç) Çalışmalar,
işveren tarafından görevlendirilen ehil kişinin gözetimi altında planlanır ve
yürütülür.
d) Yıkım esnasında toz
kalkmaması ve yıkılan kısma ait malzeme ve molozların çalışma ortamından
güvenli bir şekilde uzaklaştırılması için gerekli tedbirler alınır.
Asbestle Çalışma
76– Asbest içermesi muhtemel yapıların söküm, yıkım, tamir ve bakım
işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur:
a)Çalışmaya
başlamadan önce, asbest içerebilecek malzemeleri belirlemek için bina veya
tesis sahibinden de bilgi alınarak gerekli araştırma yapılır.
b) Herhangi bir yapı veya malzemede
asbest bulunduğu şüphesi veya bilgisi varsa çalışanların asbest tozuna
maruziyetlerinin önlenmesi ve bu maruziyetten doğacak sağlık risklerinden
korunması amacıyla 25/1/2013 tarihli ve 28539 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulur.
Batardolar (koferdamlar) ve kesonlar
77– Bütün batardolar ve kesonların aşağıdaki hususlara uygun olması
sağlanır;
a) Yeterli
dayanıklılıkta, sağlam ve uygun malzemeden yapılmış, iyi kurulmuş olması,
b) Su, sıvı beton ve
benzeri malzeme baskını halinde çalışanların sığınabileceği şekilde uygun
ekipmanla donatılmış olması.
78– Batardolar ve kesonların yapımı, kurulması,
değiştirilmesi veya sökümü, işveren tarafından görevlendirilen ehil kişinin
gözetimi altında yapılır ve bu yapılar düzenli aralıklarla kontrol edilir.
Çatı işleri
79– Çatılarda veya eğik yüzeylerde yapılan çalışmalarda; çalışanların,
aletlerin, diğer nesne ve malzemelerin düşmesini veya benzeri diğer riskleri
önlemek amacıyla güvenli kenar koruma sistemleri, çatı merdivenleri, güvenlik
ağları, çalışma platformları, korkuluklu iskeleler, kayarak düşmeyi önleme
sistemleri veya dikey ve yatay yaşam hatları gibi toplu koruyucu tedbirler
alınır.
80– Çalışanların çatı üzerinde veya kenarında veya kırılgan malzemeden
yapılmış herhangi bir yüzey üzerinde çalışmak zorunda olduğu hallerde; sağlam
olmayan ve kırılgan maddeden yapılmış yüzeylerde dalgınlıkla yürümelerini
veya düşmelerini önleyecek gerekli tüm tedbirler alınır.
Beton
döküm işleri
81– Beton dökümünde aşağıdaki hususlara uyulması sağlanır;
a) Beton pompasının beton
dökülecek yere uygun durumda konumlandırılması,
b) Beton pompasının destek pabuçlarının
zemine uygun şekilde sabitlenmesi,
c) Beton
pompası bom ve hortumların birleşim yerlerinde hava basıncından dolayı
oluşabilecek açmaların önlenebilmesi için gerekli kontroller yapılması,
ç) Pompa
kollarının açılmasında ve toplanmasında çevredeki bina, elektrik iletim
hatları gibi tesislerin oluşturduğu risklerin ortadan kaldırılması,
d)
Enerji nakil hatlarının altlarında pompa çalıştırılmaması veya zorunlu olduğu
durumlarda enerji nakil hatlarıyla temasının olmaması için gerekli
tedbirlerin alınması,
e) Beton
pompası bomunun ucundaki bom hortumunun güvenli yöntemlerle idare edilmesi,
f) Beton
yığılmasının tehlike oluşturacağı döşeme betonu dökümü gibi işlerde betonun
uygun şekilde yayılarak dökülmesi,
g) Beton
dökülen kısmın hemen altında çalışma yapılmaması,
ğ) Beton dökülen ağızda hortumun savrulmaması,
h) Beton
pompası operatörünün betonun döküldüğü yeri görmemesi durumunda uygun
haberleşme imkânı sağlanması,
ı) Beton dökümü bitinceye kadar
kalıpların sürekli kontrol edilmesi,
i) Kalıp
açılması ve patlamasının gerekli tedbirler alınarak önlenmesi.
Betonarme
kalıp işleri
82– Kalıp işleri işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde
ve konu ile ilgili tecrübe sahibi çalışanlarca yapılır.
83– Kalıp panolarının, geçici destek ve payandaların üzerlerine binen yüke
ve gerilime dayanacak şekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve
korunması sağlanır.
84– Çalışanları, kalıp sisteminin geçici dayanıksızlık veya
kırılganlığından kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler
alınır.
85– Betonarme kalıplarının yeterliliği her beton dökümünden önce kontrol
edilir. Özellikle kayar kalıp, tünel kalıp ve masa kalıplardaki bağlantı
yerleri, sabitleme elemanları, tijler, hidrolik hortumları, taşıma yerleri,
pano krikoları, teker sistemleri, fiş krikoları, yayların aksları ve
hareketli parçalar, sapma pimler, ağ sistemleri ve benzeri kalıp parça ve
unsurları düzenli olarak ve her kullanımdan önce kontrol edilerek
deformasyona uğramış ve güvenliği tehlikeye atabilecek durumda olanların
kullanılmasına müsaade edilmez.
86– Kalıp sökme işi için izlenecek çalışma yöntemi, parçaların hangi sırayla sökülmesi
gerektiği, çalışanların çalışma yerlerine güvenli ulaşımı, sökülen kalıp
malzemelerinin çalışma ortamından güvenli şekilde uzaklaştırılması ve istifi,
kalıp malzemelerinin dengeli olarak yere indirilmesi veya yukarıya
çıkarılması gibi konularda gerekli düzenlemeler yapılır, araç ve gereçler
eksiksiz olarak temin edilir. Söküm sırasında, söküm alanında görevli
çalışanlar hariç kimse bulundurulmaz.
Metal ve beton karkas ve prefabrik
elemanlar, çelik yapı işleri
87– Metal veya beton karkaslar ve bunların parçalarının, geçici destekler
ve payandaların, prefabrik yapı elemanlarının üzerlerine binen yük ve
gerilime dayanacak şekilde planlanması, tasarlanması, kurulması ve korunması
sağlanır.
88– Çelik yapılarda kullanılacak bütün ana taşıyıcı, tali taşıyıcı ve
bağlantı malzemelerinin dayanıklılığının ve diğer özelliklerinin
taşıyacakları yüklere göre standartlara uygun olması, korozyona uğramış ve
deforme olmuş malzemelerin gerekli tedbirler alınmadıkça bu tür yapılarda
kullanılmaması sağlanır.
89– Metal veya beton karkasların ve bunların parçalarının, geçici
destekler ve payandaların, prefabrik yapı elemanlarının ve çelik yapı
elemanlarının kaldırılması, yüklenmesi, taşınması, montajı ve sökümü, projesine uygun
olarak işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde ve konu ile
ilgili tecrübe sahibi çalışanlarca gerçekleştirilir.
90– Montaj yapılacak mahallin etrafı emniyet şeridiyle işaretlenir. Bu
alanın etrafına montaj yapıldığını gösterir levhalar asılır ve görevliler
haricinde montaj sahasına giriş çıkışlar engellenir. Montaj çalışması yapılan
mahallin altında çalışan bulundurulmaz.
91– Çalışanları, yapının geçici dayanıksızlık veya kırılganlığından
kaynaklanan risklerden korumak için yeterli tedbirler alınır.
|